Tym razem coś z nie tak dawnej historii – i to nie tylko PRLu.

Autor: Staszek Smuga-Otto

W ostatnich dziesięcioleciach historii politycznej Polski wiele było postaci kontrowersyjnych. Ale bije wszystkich na głowę w swej kontrowersyjności – nawet słynnego Lecha W. – generał Jaruzelski.
Jest wielu takich, co to od czci i wiary go odsądzają, Moskwy pachołkiem nazywają. Jest również bardzo wielu (ponoć połowa społeczeństwa), widzących go w aureoli bohatera narodowego – co to Polskę przed najazdem azjatyckich hord sowieckich uratował, wprowadzając stan wojenny. Są i tacy, choć nieliczni to jednak ważni – co to po prostu każą „odpieprzyć się od Generała”.
Przyznaję że mnie też, i to od bardzo dawna, nurtuje ten problem. Zwróciłem, chyba po raz pierwszy, na niego uwagę w 1971 roku, gdy młody wtedy jeszcze i dziarski, ale już minister obrony i dopiero co dokooptowany członek politbiura, w niecałe dwa miesiące po masakrze na Wybrzeżu meldował z dumą swym towarzyszom na plenum KC partii „wzorowe wykonanie zadania przez polskich żołnierzy”. I dalej w swym wystąpieniu – drukowanym w prasie – obiecywał, że „polski żołnierz nie zawiedzie i w przyszłości”. W grudniu 1981 przekonaliśmy się, że generał słowa wtedy danego dotrzymał.
Ostatnio, przeglądając polskie pisma, natknąłem się na wielce ciekawy felieton historyczny pióra Piotra Osęki:
Posiedzenie Biura Politycznego – 19 grudnia 1970.
„Zmiana na stanowisku I sekretarza partii – wpływ Kremla – działanie Jaruzelskiego.”
(Z felietonu historycznego Piotra Osęki pt. „Wiesław odejdź” – Polityka, 27 stycznia 2011).
…Niewykluczone, że było jeszcze możliwe odwleczenie decyzji o dymisjonowaniu Gomułki, co dawało jego poplecznikom cień szansy na jej późniejsze zablokowanie. Szalę przechylił jednak głos Jaruzelskiego, który – na wniosek spiskowców – uczestniczył w posiedzeniu Biura. „W całym kraju zostały rozdysponowane i uruchomione prawie wszystkie wojska lądowe – raportował minister obrony. – Dywizje zostały skierowane do rejonów wokół wielkich miast. Opracowany został plan ochrony i obrony Warszawy…”.
Jest to niezwykle interesująca, wręcz sensacyjna informacja o udziale i wpływie gen. Jaruzelskiego, wówczas już ministra Obrony Narodowej, ale jeszcze nie członka Politbiura, na dramatyczny i ryzykowny proces zmiany centralnego kierownictwa partii. Warto jednak pamiętać, że Ludowe Wojsko Polskie było fragmentem sił zbrojnych Paktu Warszawskiego. Że jego rzeczywiste dowództwo było w rękach marszałków i generałów radzieckich. Że żadne poważniejsze jego ruchy i przemieszczenia, opracowywanie planów „ochrony i obrony” nie mogło się odbywać bez wiedzy, przyzwolenia, a może i wyraźnego rozkazu radzieckich przełożonych. Raportowane przez Jaruzelskiego przygotowania wymagały też pewnego czasu – nie mogła być to sprawa godzin. Więc… byłaby to infomacja tajemnicza i nieprawdopodobna, gdyby nie informacje dalsze:
„..18 grudnia wieczorem do Warszawy dotarł oficjalny list Politbiura KPZR. Pismo – co znaczące – adresowane było nie do Gomułki, lecz do całego Biura Politycznego PZPR. Dokument zawierał ogólnikowe „zaniepokojenie poważnym skomplikowaniem sytuacji”, ale też sugestię, by „podjąć kroki i przedsięwzięcia natury politycznej”. W komunistycznej nowomowie był to jednoznaczny komunikat, że Moskwa oczekuje dymisji I sekretarza.
Jednocześnie poufnymi kanałami poinformowano zainteresowanych, kogo radzieccy towarzysze widzieliby na miejscu Gomułki. Wieczorem przebywający w Moskwie Piotr Jaroszewicz został wezwany do premiera Kosygina. Jak mówił po latach – „Kosygin na wstępie powiedział, że kierownictwo KPZR i rząd radziecki są poważnie zaniepokojone rozwojem sytuacji na polskim Wybrzeżu, a szczególnie w Gdańsku. Jeszcze bardziej niepokoi ich sytuacja w PZPR. Jest ono rozbite, rozpoczęła się w nim walka o władzę, którą już od 1968 r. pragnie przechwycić Mieczysław Moczar i jego grupa. »Chociaż nie chcemy się wtrącać w wasze wewnętrzne sprawy, to jednak wiedząc o dyktatorskich zapędach Moczara, KPZR będzie odradzała polskim towarzyszom z KC PZPR wysuwanie Moczara na I sekretarza Komitetu Centralnego« – mówił Kosygin”. Radziecki premier dodał następnie, że kierownictwo KPZR „wysoko ceni towarzysza Gierka…”.
Teraz chyba wszystko wreszcie jest jasne? Karny i zdyscyplinowany żołnierz w stopniu generała wykonał wtedy wzorowo swe zadanie i nie zawiódł pokładanego w nim zaufania przełożonych. Tak, jak nie zawiódł go w jedenaście lat później…
Czy to jednak Polacy powinni mu pomniki budować?W ostatnich dziesięcioleciach historii politycznej Polski wiele było postaci kontrowersyjnych. Ale bije wszystkich na głowę w swej kontrowersyjności – nawet słynnego Lecha W. – generał Jaruzelski.
Jest wielu takich, co to od czci i wiary go odsądzają, Moskwy pachołkiem nazywają. Jest również bardzo wielu (ponoć połowa społeczeństwa), widzących go w aureoli bohatera narodowego – co to Polskę przed najazdem azjatyckich hord sowieckich uratował, wprowadzając stan wojenny. Są i tacy, choć nieliczni to jednak ważni – co to po prostu każą „odpieprzyć się od Generała”.
Przyznaję że mnie też, i to od bardzo dawna, nurtuje ten problem. Zwróciłem, chyba po raz pierwszy, na niego uwagę w 1971 roku, gdy młody wtedy jeszcze i dziarski, ale już minister obrony i dopiero co dokooptowany członek politbiura, w niecałe dwa miesiące po masakrze na Wybrzeżu meldował z dumą swym towarzyszom na plenum KC partii „wzorowe wykonanie zadania przez polskich żołnierzy”. I dalej w swym wystąpieniu – drukowanym w prasie – obiecywał, że „polski żołnierz nie zawiedzie i w przyszłości”. W grudniu 1981 przekonaliśmy się, że generał słowa wtedy danego dotrzymał.
Ostatnio, przeglądając polskie pisma, natknąłem się na wielce ciekawy felieton historyczny pióra Piotra Osęki:
Posiedzenie Biura Politycznego – 19 grudnia 1970.
„Zmiana na stanowisku I sekretarza partii – wpływ Kremla – działanie Jaruzelskiego.”
(Z felietonu historycznego Piotra Osęki pt. „Wiesław odejdź” – Polityka, 27 stycznia 2011).
…Niewykluczone, że było jeszcze możliwe odwleczenie decyzji o dymisjonowaniu Gomułki, co dawało jego poplecznikom cień szansy na jej późniejsze zablokowanie. Szalę przechylił jednak głos Jaruzelskiego, który – na wniosek spiskowców – uczestniczył w posiedzeniu Biura. „W całym kraju zostały rozdysponowane i uruchomione prawie wszystkie wojska lądowe – raportował minister obrony. – Dywizje zostały skierowane do rejonów wokół wielkich miast. Opracowany został plan ochrony i obrony Warszawy…”.
Jest to niezwykle interesująca, wręcz sensacyjna informacja o udziale i wpływie gen. Jaruzelskiego, wówczas już ministra Obrony Narodowej, ale jeszcze nie członka Politbiura, na dramatyczny i ryzykowny proces zmiany centralnego kierownictwa partii. Warto jednak pamiętać, że Ludowe Wojsko Polskie było fragmentem sił zbrojnych Paktu Warszawskiego. Że jego rzeczywiste dowództwo było w rękach marszałków i generałów radzieckich. Że żadne poważniejsze jego ruchy i przemieszczenia, opracowywanie planów „ochrony i obrony” nie mogło się odbywać bez wiedzy, przyzwolenia, a może i wyraźnego rozkazu radzieckich przełożonych. Raportowane przez Jaruzelskiego przygotowania wymagały też pewnego czasu – nie mogła być to sprawa godzin. Więc… byłaby to infomacja tajemnicza i nieprawdopodobna, gdyby nie informacje dalsze:
„..18 grudnia wieczorem do Warszawy dotarł oficjalny list Politbiura KPZR. Pismo – co znaczące – adresowane było nie do Gomułki, lecz do całego Biura Politycznego PZPR. Dokument zawierał ogólnikowe „zaniepokojenie poważnym skomplikowaniem sytuacji”, ale też sugestię, by „podjąć kroki i przedsięwzięcia natury politycznej”. W komunistycznej nowomowie był to jednoznaczny komunikat, że Moskwa oczekuje dymisji I sekretarza.
Jednocześnie poufnymi kanałami poinformowano zainteresowanych, kogo radzieccy towarzysze widzieliby na miejscu Gomułki. Wieczorem przebywający w Moskwie Piotr Jaroszewicz został wezwany do premiera Kosygina. Jak mówił po latach – „Kosygin na wstępie powiedział, że kierownictwo KPZR i rząd radziecki są poważnie zaniepokojone rozwojem sytuacji na polskim Wybrzeżu, a szczególnie w Gdańsku. Jeszcze bardziej niepokoi ich sytuacja w PZPR. Jest ono rozbite, rozpoczęła się w nim walka o władzę, którą już od 1968 r. pragnie przechwycić Mieczysław Moczar i jego grupa. »Chociaż nie chcemy się wtrącać w wasze wewnętrzne sprawy, to jednak wiedząc o dyktatorskich zapędach Moczara, KPZR będzie odradzała polskim towarzyszom z KC PZPR wysuwanie Moczara na I sekretarza Komitetu Centralnego« – mówił Kosygin”. Radziecki premier dodał następnie, że kierownictwo KPZR „wysoko ceni towarzysza Gierka…”.
Teraz chyba wszystko wreszcie jest jasne? Karny i zdyscyplinowany żołnierz w stopniu generała wykonał wtedy wzorowo swe zadanie i nie zawiódł pokładanego w nim zaufania przełożonych. Tak, jak nie zawiódł go w jedenaście lat później…
Czy to jednak Polacy powinni mu pomniki budować?